Haberler & Yayınlar

blog-post
MAY17

#YılmazÜlker #32SayılıKarar #DövizleSözleşmeYasağı #TürkLirası #Yayın

32 Sayılı Karar Kapsamında Dövizle Sözleşme Yapma Yasağı & İstisnaları

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar

1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun temelinde çıkarılan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar (“32 Sayılı Karar”), Türk lirasının istikrarını korumayı ve döviz bazlı işlemlerden kaynaklanan ekonomik riskleri sınırlamayı amaçlamakta olup bu çerçevede Hazine ve Maliye Bakanlığına (“Bakanlık”) çeşitli düzenleyici ve sınırlayıcı yetkiler tanımaktadır.

32 Sayılı Karar Temelinde Çıkarılan Tebliğler Uyarınca Dövizle Sözleşme Yapma Yasağı

Bakanlık kendisine tanınan yetkiler doğrultusunda, 32 Sayılı Karar’ın uygulamasını, ikincil düzenlemeler olan tebliğler ve genelgeler yoluyla sağlamaktadır.

32 Sayılı Karar’ın uygulanmasına ilişkin ilk kapsamlı düzenleme, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2008-32/34 Sayılı Tebliğ (“Tebliğ”) ile yapılmıştır. Söz konusu Tebliğ, 32 Sayılı Karar’ın uygulanmasına ilişkin ayrıntılı usul ve esasları düzenlemektedir. Tebliğ’de dövizle sözleşme yapılmasını yasaklayan herhangi bir hüküm yoktur.

2018 yılında Türkiye’de yaşanan kur krizi akabinde, döviz kurlarındaki aşırı dalgalanmanın ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini sınırlamak amacıyla, 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 32 Sayılı Karar’da değişiklik yapılmıştır. Değişiklik kapsamında; Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri belirli sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi yasaklanmıştır. Bahse konu yasak kapsamındaki sözleşme türleri içerisinde menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing, iş, hizmet ve eser sözleşmeleri yer almaktadır.

Dövizle sözleşme yasağının uygulanması ve istisnalarına ilişkin ilk düzenleme, Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair 2018-32/52 sayılı Tebliğ ile yürürlüğe girmiştir. Yasağa ilişkin düzenlemeler, 2018’den bu yana birçok kez güncellenmiş ve kapsamı değiştirilmiştir. 2019-32/54, 2020-32/55, 32/56 ve 32/57, 2021-32/58, 2022-32/59, 2023-32/60 ve 2024-32/61 sayılı tebliğler ile yasağın kapsamında değişiklikler yapılmıştır. En son değişiklik ise geçtiğimiz aylarda, 2025-32/72 sayılı Tebliğ ile gerçekleştirilmiştir.

Dövizle Sözleşme Yapma Yasağının İstisnaları

2018 yılındaki ilk değişiklik ile döviz cinsinden sözleşmelere getirilen kapsamlı kısıtlamaların takip eden yıllarda yapılan değişiklikler ile kademeli olarak esnetilmiş olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda, 2025-32/72 sayılı Tebliğ ile yapılan son düzenlemeler ışığında, dövizle sözleşme yasağına ilişkin güncel istisnalar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

İstisnalar Uygulamadan Örnekler

İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler, Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlere İlişkin Hizmet Sözleşmeleri

Ankara merkezli bir yazılım geliştirme firmasının, Almanya merkezli bir lojistik şirketine özel bir taşıma yönetim sistemi geliştirmek üzere yabancı para cinsinden ödeme yükümlülüğü içeren bir hizmet sözleşmesi kurması.

Yurtdışında İfa Edilecek Hizmetlere İlişkin İş Sözleşmeleri

Türkiye merkezli bir inşaat şirketi, Katar’da bir stadyum inşaatı projesi üstlenmiştir. Projede görev alacak mühendis, mimar, tekniker ve saha çalışanları, Türkiye’den istihdam edilmekte ve çalışma süresince Katar’da ikamet etmektedir. Söz konusu çalışanların iş sözleşmelerinin yabancı para üzerinden kurulması.

Gemi Adamlarının Taraf Olduğu İş Sözleşmeleri

Deniz İş Kanunu’na göre gemi adamı sayılan kişilerin işverenleriyle kuracakları iş sözleşmelerindeki ödeme yükümlülüğünün yabancı para üzerinden kurulması.

Yabancıların Taraf Olduğu İş Sözleşmeleri

İstanbul’da faaliyet gösteren bir uluslararası danışmanlık firmasının, Türkiye’de kısa dönemli bir projede görev almak üzere Almanya vatandaşı bir mali danışman ile yabancı para üzerinden iş sözleşmesi kurması.

Serbest Bölgede Faaliyet Gösteren Şirketlerin Yaptığı İş Sözleşmeleri

İzmir Ege Serbest Bölgesi’nde faaliyet gösteren, %100 yerli sermayeli bir tekstil ihracat şirketi, Almanya’ya hazır giyim ürünleri ihraç etmektedir. Bu şirketin, serbest bölge ofisinde istihdam edeceği bir satış koordinatörüyle imzalayacağı iş sözleşmesinin yabancı para üzerinden kurulması.

Türkiye’de Yerleşiklerin Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Belgeli Konaklama Tesisleri İçin Yapılacak Konaklama Hizmet Sözleşmeleri

İstanbul’da faaliyet gösteren ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli bir 5 yıldızlı otel ile ABD merkezli bir tur operatörü arasında 2025 yaz sezonu için 300 kişilik grup rezervasyonu konusunda yabancı para cinsinden sözleşme kurulması.

Döviz Cinsinden Maliyet İçeren Eser Sözleşmeleri

Türkiye’de yerleşik bir sağlık teknolojileri firması, bir şehir hastanesi için kapsamlı bir bina otomasyon sistemi kurulum işi üstlenir. Bu sistemde kullanılacak donanımların Almanya ve Japonya’dan ithalatı için kurulacak sözleşmenin yabancı para üzerinden kararlaştırılması.

Yazılım, Lisans, Teknoloji Transferine İlişkin Lisans ve Hizmet Sözleşmeleri

İstanbul’da faaliyet gösteren bir özel bankanın, Ankara merkezli bir yazılım şirketinden siber güvenlik çözümü satın alımı ve aynı zamanda bu yazılım için lisans kullanımı, güncelleme ve bakım hizmetlerini de içeren hizmet sözleşmesinin yabancı para üzerinden kurulması.

Yabancıların Taraf Olduğu Hizmet Sözleşmeleri

İstanbul merkezli bir finansal teknoloji şirketinin, yeni bir ödeme altyapısı geliştirmek üzere ABD’de yerleşik bir siber güvenlik uzmanından danışmanlık hizmeti almak için yabancı para üzerinden sözleşme kurması.

Yurtdışı Bağlantılı Hizmet Sözleşmeleri

İstanbul merkezli bir lojistik şirketinin, Almanya’ya yapılacak ihracat kapsamında gümrükleme, uluslararası taşımacılık ve dağıtım süreçlerini üstlenmek üzere, Edirne’de yerleşik bir dış ticaret şirketiyle yabancı para üzerinden sözleşme kurması.

Taşınmaz Sözleşmeleri Dışında Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Şirketlerinin Taraf Olduğu Sözleşmeler

TSKGV şirketlerinden ASELSAN’ın, milli savunma projesi kapsamında Türkiye’de yerleşik bir özel şirkete optik görüntüleme sistemleri üretimi siparişine ilişkin yabancı para üzerinden sözleşme kurması.

Taşınmaz Sözleşmeleri Dışında Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Taraf Olduğu Döviz Cinsinden veya Dövize Endeksli İhaleler, Sözleşmeler ve Milletlerarası Antlaşmaların İfası Kapsamında Olmak Kaydıyla Yüklenicilerin Üçüncü Kişilerle Kuracağı Sözleşmeler

Türkiye, Avrupa Birliği ile ortaklaşa yürütülecek büyük bir ulaşım altyapı projesi için uluslararası anlaşma yapmıştır. Bu proje, bir şehirdeki metro hattının inşasını kapsamaktadır. İlgili anlaşma çerçevesinde, AB’nin finansal desteği ve teknik yardımı ile Türkiye'deki bir yüklenici firmanın yabancı firma ile döviz cinsinden bir tedarik sözleşmesi kurması.

4749 Sayılı Kanun Kapsamında Bankaların Taraf Olduğu Sözleşmeler

Türkiye merkezli bir bankanın, uluslararası bir finansal kuruluşu ile bir altyapı projesi için döviz cinsinden kredi sözleşmesi kurması.

6362 Sayılı Kanun Kanun Kapsamında Yapılan Sermaye Piyasası Araçlarına İlişkin İşlemler

Türkiye’deki bir yatırımcının, uluslararası piyasalarda yabancı bir şirketin ihraç ettiği tahvillerin alım-satımını döviz cinsinden yapması.

Taşıt Satışı Dışında Menkul Satışları

Türkiye merkezli bir inşaat şirketi ile yurt içindeki bir tedarikçi arasında inşaat makineleri satışı için döviz üzerinden sözleşme kurulması.

Gemilere ve Kredilere İlişkin Finansal Kiralama (Leasing)

Türkiye merkezli bir denizcilik şirketinin, filo kapasitesini artırmak için yurt dışında bir leasing şirketinden finansal kiralama yoluyla bir gemi kiralamak için döviz üzerinden sözleşme kurması.

Taşınmaz ve İş Sözleşmeleri Dışında Havacılık Sözleşmeleri

Bir Türk hava yolu şirketinin, Türkiye’deki bir uçak bakım firmasıyla uçak bakım ve onarımı için döviz üzerinden sözleşme kurması.

Yukarıda sıralı istisnalara dikkat edilmeksizin, dövizle işlem yapma yasağının ihlali halinde, özellikle şirketler bakımından Hazine ve Maliye Bakanlığı Finansal Piyasalar ve Kambiyo Genel Müdürlüğü gözetim ve denetiminde, yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına ihbarda bulunulmakta ve unsurları oluştuğu takdirde idari yaptırım (idari para cezası) kararları verilebilmektedir.

Değerlendirme

32 Sayılı Karar ve bu çerçevede yapılan düzenlemeler, Türk lirasının değer kaybını engellemeyi hedefleyerek ekonomi üzerinde önemli bir denetim mekanizması oluşturmaktadır. Dövizle sözleşme yapılmasını sınırlayan ikincil düzenlemeler ve bunlara ilişkin istisnalar, yerli ve yabancı yatırımcılar açısından dikkatle takip edilmesi gereken, dinamik bir hukuki çerçeve sunmaktadır. Bu istisnaların hatalı ya da eksik uygulanması, idari yaptırımlara neden olabilmektedir.

Yukarıda yer verilen açıklamalar, YılmazÜlker Avukatlık Bürosu’nun ("YılmazÜlker”) konuya ilişkin genel değerlendirmelerini yansıtmakta olup, herhangi bir hukuki görüş veya danışmanlık hizmeti niteliği taşımamaktadır. Bu kapsamda belirtilen hususlara dayanarak işlem yapılmadan önce, somut olayın özellikleri dikkate alınarak profesyonel hukuki destek alınması tavsiye olunur. YılmazÜlker’e işbu belgenin içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.